Ta strona korzysta z cookies, czyli niewielkich plików zapisywanych w Twoim urządzeniu - dowiedz się więcej rozumiem

Narzedzia

Siła Natury

Czy znam moje dziecko?

Czy znam moje dziecko? Czy wiem z jakimi problemami boryka się na co dzień?

W wychowaniu dzieci i młodzieży chodzi o to, byśmy my, dorośli skutecznie wspierali młodych ludzi w budowaniu dojrzałego świata wartości i realizacji ich najgłębszych marzeń i celów życiowych. 

Temat problemów i zachowań ryzykownych młodzieży jest bardzo złożony i szeroki. Z punktu widzenia praktyka zajmującego się profilaktyką oraz bezpośrednim zapobieganiem i przeciwdziałaniem problemom niezbędne jest syntetyczne spojrzenie jak również wyrobienie podejścia całościowego. Pomimo, że w rodzinach, placówkach oświatowych, instytucjach samorządu jak i społeczności lokalnej kryją się spore zasoby, które sprawiają, że duża część młodzieży przyjmuje zdrowe postawy i nie podejmuje zachowań problemowych, tzw. ryzykownych. Należy zaznaczyć, iż  zasoby te stanowią ważny i nie oceniony kapitał społeczny, ale nie o nich pragnę mówić. Postaram się natomiast w krótkim zarysie przedstawić Czytelnikowi katalog zagrożeń, jak również zastanowimy się nad zachodzącymi ciągłymi zmianami jakie zachodzą w obecnym czasie, jakie ryzyko i zagrożenia co za tym idzie konsekwencje niosę owe zmiany.

W polskiej literaturze trudno znaleźć klasyfikacje istniejących zagrożeń, posłużyłam się klasyfikacją z „Vademecum skutecznej profilaktyki problemów młodzieży”[1] opracowaną przez IPZIN.  Problemy, zachowania ryzykowne i zagrożenia zostały poklasyfikowane w grupy według obszarów i rodzajów:

  1. Korzystanie z substancji psychoaktywnych w tym legalnych między innymi: picie alkoholu, palenie tytoniu, nadużywanie leków, korzystanie ze środków wziewnych (kleje, rozpuszczalniki); nielegalnych: zażywanie narkotyków, zażywanie dopalaczy;
  2. uzależnienia behawioralne i inne: uzależnienia od substancji psychoaktywnych,  uzależnienia od pornografii, anoreksja, bulimia, ortoreksja, hazard, uzależnienia od gier komputerowych, uzależnienia od internetu;
  3. inne problemy behawioralne związane ze sferą seksualną;
  4. związane z odżywianiem;
  5. związane z zachowaniami agresywnymi w tym: bycie ofiarą lub sprawcą  przemocy rówieśniczej, udział w bójkach, bycie ofiarą lub sprawcą cyberprzemocy;
  6. związane z kontekstem ról społecznych w tym: wagary, ucieczki z domu, przynależność do sekt;
  7. związane z łamaniem prawa w tym między innymi: handel narkotykami, prostytucja nieletnich, kradzieże, włamania, wymuszanie, wandalizm;
  8. związane z mediami: dysfunkcyjny sposób korzystania z internetu oraz TV;
  9. inne problemy zdrowia psychicznego w tym: skłonności depresyjne, myśli samobójcze, próby samobójcze, samookaleczenia, seksualizacja oraz samouprzedmiotowienie, zaburzenia nerwicowe i afektywne, wycofanie społeczne łącznie z hikikomori;
  10. postawy związane z obszarem problemów demograficznych: niechęć do posiadania w przyszłości dzieci, pesymistyczny obraz miłości i trwałych związków.

Przedstawiona klasyfikacja daje tylko zarys problemów młodzieży. Zajmowanie się każdym z osobna nie jest fizycznie możliwe. Wydaje się, iż jedyną drogą jest racjonalne szukanie powiązań między problemami oraz wspólnymi czynnikami chroniącymi. Należy szukać rozwiązań przyczynowych a nie objawowych. Dwie grupy zachowań ryzykownych i problemów młodzieży wydają się być szczególnym znakiem współczesności w tym: problemy związane z rozwojem  nowych technologii (komputer, komórki, internet itd.) oraz problemy związane ze sferą seksualności człowieka. Wzrost dostępności do internetu spowodował pojawienie się i rozwinięcie różnego rodzaju zaburzeń, związanych z zachowaniem, tym samym ukazując szersze spektrum problemów. Konsekwencje różnych zachowań ryzykownych są często ze sobą powiązane, są bezpośrednie a część ujawnia się w perspektywie długofalowej i mogą trwać przez całe życie. Nadmierne korzystanie z internetu ma przede wszystkim negatywny wpływ na indywidualną sferę społeczną i związki z najbliższymi członkami rodziny tzn. dochodzi do spłycenia lub zaniku relacji międzyludzkich, szczególnie w przypadku osób całkowicie pochłoniętych „doznawaniem doświadczeń wirtualnych”[2]. Uzależnienie bez substancji uzależniającej lub jak kto woli forma uzależnienia behawioralnego. Atrakcyjność internetu (z resztą złudna) przede wszystkim ze względu na anonimowość, łatwość dostępu i użytkowania, stanowi nie jako łatwy sposób do samorealizacji, zaspakajania własnych potrzeb tzn. akceptacja społeczna, seksualna, łatwość nawiązywania relacji międzyludzkich bez wysiłku, spojrzenia na siebie samego w inny sposób, powoduje swoistą popularność nie tylko wśród młodzieży ale i dorosłych. Możliwości jakie daje internet , tworzą podatny grunt dla powstawania uzależnienia emocjonalnego, gdyż użytkownicy mają możliwość nawiązywania relacji każdego rodzaju nawet z osobami fizycznie bardzo odległymi. Relacje te są bez ograniczeń czasowych, przestrzennych. Członkowie rodziny, bardzo często w te sidła wpadają również rodzice, odsuwają się w relacjach od pozostałych członków rodziny w stronę wirtualnych, wyidealizowanych przyjaciół. Przez co relacje w rodzinach stają się chłodne, płytkie i pozbawione troski i uczuć a relacje wirtualne stają się ważniejsze. 

Rodzice zapominają, że rodzina jest pierwszym i najważniejszym środowiskiem, które kształtuje dziecko. Od tego, jak radzi sobie rodzina w wypełnianiu swojej funkcji wychowawczej zależy rozwój i przyszłość młodego człowieka. Oprócz potrzeb biologicznych, dziecko ma swoje potrzeby psychiczne i emocjonalne np. poczucia bezpieczeństwa, miłości, doświadczania wsparcia i aprobaty, wzajemności i uznania, poszanowania własnej autonomii. Rozwój dziecka uzależniony od kondycji rodziny jej zasobów i aspiracji, poziomu zaspakajania potrzeb jej członków.


[1] SZ. Grzelak: Vademecum skutecznej profilaktyki problemów młodzieży, ORE, Warszawa 2015r.

[2] C. Guerreschi: Nowe Uzależnienia, Wyd. Salwator,  Kraków 2010